Albert Hahn, jr.

Albert Hahn jr.
( echte naam Albert Pieter Dijkman )

Amsterdam 1894 – 1953 Amsterdam

Albert Hahn jr. was een Nederlands tekenaar van politieke prenten, illustrator en boekbandontwerper.

naamsverandering
Albert Hahn jr. werd op 10 september 1894 in Amsterdam geboren als Albert Pieter Dijkman. Zijn biologische vader was Albert Pieter Dijkman sr., een typograaf die de jonge Albert Hahn als zijn leerling had. Dijkman sr. was een zware drinker en zijn huwelijk met Emma Robijns eindigde in een scheiding.

Vanaf ongeveer 1898 nam Albert Hahn sr. Emma en haar kinderen onder zijn hoede, waaronder de jonge Albert Pieter.

Albert en Emma trouwden in 1911, waardoor Albert Hahn officieel stiefvader werd van Albert Pieter Dijkman. Albert Pieters familienaam werd in mei 1922 officieel veranderd in Hahn Dijkman.

Albert Hahn jr. gebruikte ook wel als pseudoniem: A. Poussin. Hij signeerde met H. jr., Hahn jr. en A. Poussin. Poussin is het Franse woord voor kuiken. En omdat Hahn jr. de stiefzoon was van Hahn Sr. (uitgesproken als haan) noemde hij zich Poussin.

Opleiding en docentschap
Zijn opleiding ontving Hahn jr. aan de Kunstnijverheidsschool Quellinus in Amsterdam, maar ook bij zijn stiefvader stak hij veel kennis op. Hahn jr. was in het bezit van de Middelbaar Onderwijsakte decoratief tekenen (1914) en later ook rechtlijnig tekenen (1916) Hij was van 1914 tot 1948 leraar tekenen, onder meer aan de muloschool en de Industrieschool van de Maatschappij voor de Werkende Stand -later een Middelbare Technische School.

stiefvader
Zijn stiefvader,  Albert Pieter Hahn (1877-1918) was een Nederlandse politieke cartoonist, affichekunstenaar en ontwerper van boekomslagen, bekend om zijn socialistische en antimilitaristische standpunten. Tijdens zijn carrière produceerde hij meer dan 4.000 tekeningen.

Bekend is zijn prent naar aanleiding van de spoorwegstaking 1903 met het bijschrift ‘Gansch het raderwerk staat stil als uw machtige arm het wil’. Rond de vorige eeuwwisseling was hij een invloedrijke en centrale figuur in de socialistische beweging.

de SDAP
Hahn jr. werd op 15 september 1912 lid van de SDAP. Onder pseudoniem A. Poussin tekende hij in 1915 voor De Nieuwe Amsterdammer en De Notenkraker en illustreerde hij kinderboeken.

1918
Als Albert Hahn sr. in 1918 sterft, gaat Albert Dijkman bij wijze van eerbetoon zijn werk signeren als Hahn jr. en laat zo zien dat hij het werk van zijn stiefvader voortzet. Hahn jr. erft opdrachtgevers en connecties in socialistische kringen en kan terugvallen op het repertoire aan socialistische symboliek wat hij via Hahn sr. leerde kennen. Na de dood van Hahn sr. werd Albert Hahn jr. vaste medewerker van De Notenkraker tot 1936.

politieke prenten, posters en kalenders
Voor De Notenkraker maakte hij circa duizend politieke prenten. Hij maakte een aantal affiches voor de SDAP, het NVV en andere organisaties, evenals kalenders en omslagen van jaarboekjes en brochures. Hij ontwierp ook een aantal ex-libris.

Oostenrijkse arbeiderskinderen
Hahn jr. had bijzondere relaties met Oostenrijk. Zowel na de Eerste als de Tweede Wereldoorlog heeft hij zich het lot van Oostenrijkse arbeiderskinderen aangetrokken. In 1921 schetste hij ter plaatse de omstandigheden waaronder zij leefden. Deze schetsen werden in 1922 met een voorwoord van Edo Fimmen uitgegeven door het Centraal Comité voor Oostenrijksche Arbeidersgezinnen in Nederland. In 1930 nodigde de Oostenrijkse Socialistische Partij hem naar Wenen uit om verkiezingsprenten te tekenen en toezicht te houden op het verkiezingsdrukwerk. In 1947 hielp hij opnieuw intensief bij de Oostenrijkse kindertransporten naar Nederland. De gemeenteraad van Wenen benoemde hem op grond hiervan op 27 september 1949 tot ereburger van die stad.

Illustraties
Het aantal boeken waarvoor hij illustraties en boekband verzorgde is zeer uitgebreid. Daarbij zijn onder andere: Charles de Coster, Tijl Uilenspiegel (1927), Selma Lagerlöf, Christuslegenden (1929), Cervantes, Don Quichotte (1931) en René de Clercq, De Historie van Doctor Johannes Faustus (1931). Hahn jr. stelde ook het boekje Troelstra in de karikatuur samen, (Amsterdam 1920) en Prenten van Albert Hahn sr. (Amsterdam 1928) en Schoonheid en Samenleving (Amsterdam 1929). Verder schreef hij het boekje: Caricatuur (Amsterdam 1935).

overlijden
Met De Notenkraker in 1936 verdween ook Hahns’ basis voor politieke prenten en raakte hij als politiek tekenaar op de achtergrond. Hahn jr. was een man met een vrij forse gestalte, rustig en zacht van karakter en met zin voor humor. Ondanks een zekere stugheid maakte hij gemakkelijk contacten. De Tweede Wereldoorlog heeft hem sterk gedesillusioneerd. Mede door zijn toenemende blindheid en een geestesziekte vereenzaamde hij. Hij stierf in 1953 op 59-jarige leeftijd ten gevolge van een val van de trap.

collecties
Werk van Hahn jr. is o.a. te vinden in het Gemeentearchief, het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis en het Nederlands Persmuseum, allen te Amsterdam.

bron: wikipedia / vormvanvermaak.nl / socialhistory.org / lambiek.net