Eli Content
Elie Content
Vevey, Zwitserland 1943
De wereld volgens Eli Content; Silhouetten van menselijke figuren, vogels, planten, zonnen, manen en sterren in zwart-wit, fel rood en geel. En overal letters uit het Hebreeuws alfabet.
Eli Content; “Volgens een oud Joods verhaal kon God de wereld pas scheppen nadat hij eerst de letters had geschapen. Want waar moet je beginnen zonder taal? Echt te gek vind ik dat. Ik ben verliefd op die letters.”
jeugd
Eli Content werd geboren in Zwitserland waar zijn ouders in de oorlog naar toe waren gevlucht, Content woonde een tijd in een Zwitserse vluchtelingenkamp in Vevey en kwam daarna met zijn ouders terug naar Nederland waar zij zich vestigden in Hilversum.
Voor de oorlog, was zijn vader vertegenwoordiger in vlees voor de firma Zwanenberg uit Oss en verkocht zijn moeder rookworst bij de Hema in de Linnaeusstraat.
WO II
Zijn vader en moeder trouwden in 1942 in de Hollandsche Schouwburg, omdat het stadhuis tegen die tijd door de Duitse bezetter al tot verboden gebied voor Joden was uitgeroepen. Vlak daarna vluchtte ze.
“Mijn moeder vertrouwde het niet,” zegt Content. “Die heeft mijn vader opgestookt. Ze zijn via België en Frankrijk in Zwitserland uitgekomen. Moet je voorstellen: een vrouw die nooit verder was gekomen dan Zandvoort. Alleen mijn vader sprak een beetje Frans, want die had een paar jaar op de hbs gezeten.”
“Ik heb een foto van het huwelijksfeest. Het was spertijd, dus niemand kon naar huis. De hele nacht zat de familie te kaarten en te kletsen. Op die foto zie je een tafel vol mensen plezier maken. Jonge mensen en oude mensen. Daarvan waren drie jaar later alleen mijn ouders over.”
na WO II
“Toen mijn ouders terugkwamen na de oorlog was de wereld er niet aardiger op geworden. De maatschappij na de Tweede Wereldoorlog was een hele gesloten maatschappij, met kwaaiige mensen, armoe, heel veel armoede. Op straat werd ik uitgescholden voor vuile rotjood. Of er werd aan je gevraagd waarom je nog niet was vergast. Ook hier had de Duitse propaganda zijn werk gedaan. Dat weten mensen niet meer. En nog is het antisemitisme niet weg. Ik kom het altijd weer tegen, ook bij nette Nederlanders”
opleiding
Thuis speelde kunst vroeger bij Content geen rol, je moest je brood verdienen. “ik kwam niet uit een intellectueel milieu. Hoewel de schilder David Blanes in Antwerpen en verre oom schijnt te zijn geweest. En ook was er een andere Blanes die voorzanger is geweest bij de Portugees Israëlitische Gemeente. Dus misschien dat er wel iets in de genen zat, maar mijn familie zal toch vooral in het vlees.”
Hij moest dus slager te worden en ging voor dat doel na de lagere school naar de Lagere technische school. Maar eigenlijk wilde hij dat niet en wilde hij ook weg uit Nederland, waar de schaduw van de Tweede Wereldoorlog nog over alles hing en waar hij volop met resten antisemitisme werd geconfronteerd;
“In Hilversum was het heel gewoon dat ik op straat door jongetjes voor vuile rotjood werd uitgescholden. Ik wilde weg Eigenlijk wilde ik naar Israël op alijah, maar dat mocht niet voor mijn 18e.”
varen
Content ging varen. Twee jaar lang zat hij op schepen, eerst als koksmaat -als je op de slagersopleiding hebt gezeten, ligt zoiets misschien wel voor de hand- en later als kok.
Israel
Toen hij 18 was ging hij alsnog op Alijah ging naar Israël.
“Ja, het was waarschijnlijk een soort vlucht, een vlucht voor het antisemitisme waar ik natuurlijk op die schepen ook weer mee was geconfronteerd. Maar in Israël had ik gauw door dat dat ook niet de plaats was waar ik moest zijn.’ Daar werd ook volop gediscrimineerd, tegen Arabieren, Roemenen, Marokkanen, enz.
Het was een hele harde maatschappij. Ik zag er bijvoorbeeld de familie K. uit Hilversum, weer terug. In Hilversum hadden ze een goedlopende winkel gehad in de drukste winkelstraat. Ik weet nog dat ze op Alijah gingen. Dat was een gebeurtenis. De hele Joodse Gemeente was uitgelopen om ze uitgeleide te doen. Nou, in Israël waren die mensen straatarm geworden, het waren gewoon paupers, maar kennelijk konden ze niet meer terug.’
Ik wist dus in Israël al vrij snel dat ik daar ook niet moest zijn, maar toch heb ik heel veel aan die tijd gehad. Ik ben er tot rust gekomen. Ik was er tuinman, heb me beziggehouden met tekenen en lezen, dat ik allebei trouwens al langer deed. En ik ben op mijn poten gezet. Nee, het was niet alleen de leeftijd, doordat ik intussen ouder was geworden. Het kwam vooral doordat ik er voor het eerst mensen tegenkwam die me aanspraken op wie ik was. Voor het eerst mensen die me voor zinnig versleten. Daar heb ik heel veel aan gehad.”
Nederland
Maar na een paar jaar was Content dus toch weer terug in Nederland. “Een joreed. Dat is heel erg. Als je de betekenis kent van dat woord, weet je hoe erg. Alijah betekent ‘opgaan, opstijgen’ en dit is het tegenovergestelde. Je bent een soort afvallige, de betekenis ervan is uiterst negatief. Ik was een keer op een lezing van Soetendorp, de oude toen nog, die over alijah ging. Ik zei toen: ‘Je kan je beter bezighouden met de jorediem.’ Hijzelf was eigenlijk ook een joreed en hij werd verschrikkelijk kwaad.
Terug in Nederland merkte ik intussen hoe belangrijk taal is, hoe vertrouwd het voelt om weer die taal om je heen te hebben. Ik moet dan altijd denken aan de dichtregel van Jacob Israël de Haan; ‘De taal van Holland altijd om me heen’.
En dat terwijl ik zelfs droomde in het Iwriet, maar zo belangrijk is dus de taal waarin je bent opgevoed. Ik ben altijd wel met taal bezig geweest. Ik heb ook altijd poëzie geschreven. Dat doe ik trouwens nog steeds.”
schilderen
“In die tijd ben ik ook gaan schilderen als autodidact. Ik ging altijd al veel naar musea. Ik wist ook al heel vroeg dat ik wat anders was, geen slager, geen kok. Maar ja, hoe geef je dat vorm, dat wist ik toen nog niet. Maar toen kwam ik tot de ontdekking dat je bij schilderen niet als bij taal gebonden bent. Je hebt niet te maken met punten of met komma’s. Als je schildert, ben je vrij”.
opleiding Ateliers 63 en docentschap
“Het werd dus een leven van schilderen, schrijven en werken om de kost te verdienen. Tot ik een advertentie zag voor een post-academische opleiding beeldende kunst. Ateliers ’63 heette het. Ik werd aangenomen. En nadat die opleiding afgelopen was, na twee jaar, kreeg ik een tentoonstelling in het Stedelijk Museum”.
Later is Eli Content ook docent geworden. Gedurende zo’n 20 jaar combineerde hij zijn docentschap met zijn kunstenaarschap.
Parijs
“Ik ben in die tijd heel vaak op en neer naar Parijs geweest om werk van Picasso te bekijken. Ik denk dat er geen grotere schilder is geweest dan hij. Nou ja, en Matisse misschien. Het is een kwestie van je informeren. Ik ben altijd heel hongerig geweest naar cultuur. Ik ben nog stééds heel hongerig. Ik lees alles achter elkaar. Hongerig naar het andere, naar wat niet doorsnee is, naar dat wat dingen in je wakker maakt. Als je eenmaal verzen van Gorter hebt gelezen, dan zie je, tjee, er is toch nog een andere wereld. Dat is het waarom van het kunstenaar zijn: op zoek zijn en hard werken. Op zoek naar iets anders dan alleen maar brood, naar iets voorbij het gewone.”
godsdienst
“Godsdienst is ook zoiets voor mij, dat is ook voorbij het gewone. Ik ben godsdienstig en godsdienst is heel belangrijk voor me. ik ben er wel steeds mee bezig en ik lees er veel over. Het mooiste wat ik over God heb gelezen ben ik trouwens tegengekomen bij Spinoza, het begin van de Ethica. Daaraan kun je ook zien dat Spinoza wel degelijk Joods was. Misschien een doorgedraaide Jood, maar wel een Jood. Spinoza is één van mijn favoriete schrijvers, samen met Jacob Israël de Haan. Met schilderden werkte ik eerst abstract. Heel bewust, omdat ik dacht dat je volgens het tweede gebod geen afbeeldingen mocht maken. maar als je ouder wordt zie je dat het ook anders kan.”
collectief
“Veel schilders behoren tot een collectief of scharen zich gezamenlijk achter een bepaald ideaal, maarik kan goed met mezelf opschieten, hoor nergens bij en heb het heel gezellig met mezelf alleen.”
exposities
In 1976 debuteerde Content in het Stedelijk Museum Amsterdam, in 1979 had hij zijn eerste museale solotentoonstelling in het Amsterdamse Museum Fodor. Daarna volgden tentoonstellingen in onder meer het Stedelijk Museum, Van Gogh Museum, Van Abbemuseum (Eindhoven), Barbican Art Gallery (Londen), Jewish Museum (New York), Stadsgalerij Heerlen, Joods Historisch Museum, Elba Benitez Gallery (Madrid) en de Kunsttempel (Kassel)
publicaties
In 2016 publiceerde hij ‘Au Commencement’ bij de Franse uitgeverij Gallimard.
huwelijk
Eli Content woont in het centrum van Amsterdam en is getrouwd met de bijzondere Karina Content. Karina, Leiden, 1960, is een Nederlands politica en schrijfster. Ze publiceerde een boek over haar jeugd en een boek over een strijd die ze tegen de gemeente Amsterdam voerde over het onderwijsniveau van de school van haar kinderen. Namens de Partij van de Arbeid was ze van 2002 tot 2008 gemeenteraadslid in Amsterdam. Zij is de maakster van, en schrijfster over ‘Het Muizenhuis‘ waarover zij meerdere boeken heeft gepubliceerd die vertaald zijn in vele talen.
Karina Content voerde tot 2007 de naam Karina Schaapman. Schaapman is de naam van haar eerdere partner en vader van haar kinderen. Sinds haar huwelijk met de Amsterdamse schilder Eli Content voert ze in het dagelijks leven diens achternaam en Schaapman als auteursnaam. Karina zegt dat Eli haar al vijftien jaar lang elke dag een handgeschreven liefdesbrief schrijft. Content zegt hierover; “Karina is het beste wat me ooit is overkomen. De liefde van mijn leven”.
Het moderne leven
“We leven nu in een totaal andere wereld, vanwege computers. Iedereen kijkt op z’n zaktelefoon. Daar kan je alles op vinden, denken ze. Maar je kan de wereld niet bekijken via een telefoon. Als je in de tram zit kijkt iedereen zo naar beneden. Dan denk ik, de wereld is buiten. Als je naar buiten kijkt zijn er pas leuke dingen te zien. Maar misschien heb ik het fout hoor. Misschien levert een scherm wel wat op. Maar de echte wereld blijft buiten, ga naar Madrid, de Guernica van Picasso bekijken. Zulke dingen kan je niet op een schermpje zien, dat moet je meemaken, leven.”
Bron: mrmotley/Parool/ abu-pessoptimist.blogspot.com/wikipedia
voor meer info over het prachtige zelfgemaakte muizenhuis van Karina Content zie hier