Max Liebermann

Max Liebermann

Berlijn 1847 – 1935 Berlijn

Liebermann was een Duitse schilder, graficus, pastellist en illustrator. Daarnaast was hij professor aan de Königliche Akademie der Künste en president van de Preußische Akademie der Künste, beide te Berlijn. Liebermann bezocht Nederland veelvuldig en de collectie bevat verschillende Amsterdamse markttaferelen.

opleiding
Als telg uit een welgesteld Joods koopmans- en fabrikantengeslacht bezocht Liebermann in 1863 de particuliere tekenschool van de Berlijnse schilder Carl Steffek. In 1866 begon hij een studie filosofie aan de universiteit van Berlijn. Vanaf 1868 volgde Liebermann onderricht aan de Großherzoglich-Sächsische Kunstschule in Weimar, waar hij les kreeg van Ferdinand Pauwels en Courbet-leerling Karel Verlat.

reizen
In 1871 bezocht hij het atelier van de Hongaarse schilder Mihály Munkácsy in Düsseldorf, wiens werk grote indruk maakt op Liebermann. Aansluitend maakt hij een korte reis naar Nederland.

In december 1873 ging hij naar Parijs. Hij ontmoette Munkácsy, Troyon, Daubigny, Corot, Millet en Manet.

In het Louvre wijdde hij zich aan de studie van de Hollandse meesters.

In 1874 en 1875 verblijft hij ’s zomers in Barbizon, waar hij zich met ‘en plein air’ schilderen bezighield.

Liebermann schilderde ’s zomers in Nederland – vooral Laren, Scheveningen en Noordwijk – alwaar hij kennis maakte met Jozef Israëls op een tentoonstelling van de Hollandse Teekenmaatschappij in Den Haag.

In 1884 logeerde Liebermann in het huis van Israëls in Scheveningen. In oktober 1884 logeerden de beide schilders met hun echtgenotes in hotel Carelshaven bij Delden. In beider gezelschap maakten zij studies van een boerenfamilie aan de maaltijd. Beide maakten zij een monumentaal schilderij. Liebermann noemde het Tischgebet en het werk van Israëls werd het Middagmaal in een boerenwoning gedoopt.

Vincent van Gogh
Vincent van Gogh was een groot bewonderaar van Max Liebermann. De kunstenaars spraken eind 1883 af elkaar te ontmoeten in het Drentse Zweeloo, waar Liebermann had gewerkt. Van Gogh, die op dat moment ook in Drenthe verbleef, toog per paard en wagen naar het dorpje. Liebermann kwam echter niet opdagen. Van een ontmoeting is het nooit gekomen.

baanbrekend
Het was niet een gebrek aan vakmanschap dat de critici deed steigeren, wél de keuze van zijn onderwerpen: vrouwen die ganzen plukken of groenten wassen, zulke dingen schilderen dééd men niet. Bijbelse taferelen, maar toch geen boerin die haar varken voert!

Jarenlang werd Liebermann de ‘apostel van de lelijkheid’ genoemd. Toch was hij baanbrekend en avant-gardistisch.

Behalve talrijke zelfportretten maakte hij ook portretten van beroemde landgenoten. Liebermann werd een van de meest gevraagde portrettisten in de hogere kringen. Hij werd vaak bekritiseerd omdat hij weigerde zijn modellen te idealiseren.

Het echt impressionistische werk kwam pas eind 1900. Vanaf het begin van de 20ste eeuw ontstonden voornamelijk café- en biergartenscenes, straatgezichten en strandtaferelen. Elegante burgers hadden nu de plaats ingenomen van de eenvoudige mensen. Naast de steeds weer weerkerende landschappen volgen later talrijke park- en tuingezichten.

benoemingen
In Berlijn werd hij in 1897 benoemd tot professor aan de Königliche Akademie der Künste.

Van 1899 tot 1911 was hij voorzitter van de Berliner Sezession; In 1911 moest hij vanwege problemen met jongere kunstenaars zijn functie als voorzitter van de Berliner Sezession neerleggen.

landhuis
In 1909 kocht hij een stuk grond aan de Großer Wannsee, dat hij gebruikt om een landhuis met atelier op te laten bouwen naar een ontwerp van architect Paul Baumgarten. Baumgarten ontwierp ook de tuin, die later ook door Liebermann zelf werd gevuld met de bloemen en planten die hij wilde tekenen en schilderen.

voorzitter
In 1920 werd hij benoemd tot voorzitter van de Preußische Akademie der Künste. Tot 1932 werd hij ieder jaar herkozen; daarna was hij erevoorzitter. Ter gelegenheid van zijn 80ste verjaardag in 1927 werd hij ereburger van Berlijn.

1933
In 1933 werd Hitler gekozen als rijkskanselier van Duitsland. Vanwege zijn Joodse achtergrond trad Liebermann toen af als erevoorzitter van de Preußische Akademie der Künste. Hij trad vervolgens toe tot de pas opgerichte Kulturbund Deutscher Juden en gaf financiële steun aan jonge Joden, die naar Palestina wilden vluchten.

toonaangevende impressionist
In Nederland liet hij zich inspireren door de weidse landschappen, de zee en het strand. Liebermann is als buitenlandse schilder een van de weinige geweest die van Holland op voortreffelijke wijze een veelzijdig beeld in zijn werken heeft gegeven.

De diverse onderwerpen waren afwijkend van de traditionele. Zo schilderde hij met even veel plezier een slagerij in Dordrecht of een schoenmaker in Dongen, als diverse villa’s in het Gooi.

Liebermann was één van Duitslands toonaangevende impressionisten, hij was rijk genoeg om onafhankelijk heel zijn leven aan de kunst te kunnen wijden.

laatste jaren
De laatste jaren van zijn leven werd Liebermann gemeden door de Duitse kunstenaarsgemeenschap. Liebermann had grote invloed op de Berlijnse kunstwereld, maar werd door de Nazi’s als Jood getreiterd en artistiek geïsoleerd.

overlijden
Liebermann schilderde nog op hoge leeftijd vooral motieven uit de omgeving van zijn landhuis aan de Wannsee; tot aan zijn dood schilderde hij voornamelijk zijn tuin.

Hij overleed op 88-jarige leeftijd in 1935.

Liebermann was meer dan zestig jaar actief.
Zijn werk omvat zo’n 1200 schilderijen.

bron: wikipedia/kunstbus.nl