Ossip Zadkine

Ossip Zadkine ‘Yossel Aronovich Tsadkin’

Vitebsk, Wit-Rusland 1890 – 1967 Parijs

Ossip Zadkine was een Franse beeldend kunstenaar van Wit-Russische komaf.

Hij is vooral bekend geworden als beeldhouwer, maar hij liet ook een belangrijk oeuvre na van gouaches en litho’s.

familie
Zadkine was de zoon van een Joods/Wit-Russische vader, Ephime Zadkine, een docent klassieke talen in Smolensk, en een moeder van Schotse afkomst, Sophie Lester.

opleiding
In 1905 stuurde zijn vader Ossip naar Engeland waar hij onder meer verbleef bij een neef van zijn moeder. Vanaf het najaar van 1908 volgde hij lessen aan de Arts and Crafts School in Londen. Vanaf oktober 1909 vestigde hij zich in Parijs. Hij ontmoette er onder meer Léger, Archipenko en Chagall en raakte bevriend met Modigliani.

WO I
Begin 1915 meldde hij zich als vrijwilliger en diende in het Franse leger als soldaat-brancardier. Eind 1917 raakte hij gewond bij een gasaanval. Rond 1918 verkreeg hij de Franse nationaliteit

huwelijk
in 1920 huwde Zadkine de kunstenares Valentine Prax. Getuige bij het huwelijk was de uit Japan afkomstige kunstenaar Foujita. In 1928 verhuisden zij naar de Rue d’Assas 100, waar Zadkine beschikte over een atelier en een tuin.

kubisme
Vanaf 1918 werd zijn werk sterk beïnvloed door het kubisme. Heel geleidelijk verliet hij na 1926 deze kubistische lijn om een eigen stijl te ontwikkelen die sterk werd geïnspireerd door de primitieve kunst. Tijdens het interbellum nam Zadkine deel aan talloze tentoonstellingen in binnen- en buitenland.

WO II
Op advies van Amerikaanse vrienden vluchtte Zadkine, zonder echtgenote, in 1941 met een visum voor Spanje vanuit Lissabon naar de Verenigde Staten. Hij verbleef gedurende de rest van de Tweede Wereldoorlog in New York en had een atelier in Charles Street. In 1942 nam Zadkine met andere ballingen, waaronder Fernand Léger, Max Ernst en Marc Chagall, deel aan de groepstentoonstelling “Artists in Exile” bij Galerie Pierre Matisse.

Hij ontmoette veel Parijzenaars zoals Jacques Lipchitz, André Masson, Amédée Ozenfant en Antoine de Saint-Exupéry (De schrijver van het boekje Le Petit Prince, waarvan 80 miljoen exemplaren in vele talen verspreid werden)

Hij gaf beeldhouwlessen aan de Art Students League of New York en gaf in 1945 een zomercursus aan het Black Mountain College in North Carolina.

terug in Frankrijk en docentschap
In 1946 keerde Zadkine terug naar Frankrijk. Hij opende in Parijs The Ossip Zadkine Studio of Modern Sculpture and Drawing aan de Rue Notre-Dame-des-Champs, vooral gericht op Amerikaanse studenten. In 1947 betrok hij weer zijn atelier aan de Rue d’Assas en ging lesgeven aan de Académie de la Grande Chaumière. Honderden kunstenaars kregen daar les van hem waaronder Jan Wolkers, in 1957

De verwoeste stad Rotterdam
‘De verwoeste stad’ is een beeld dat Ossip Zadkine maakte naar aanleiding van het bombardement op Rotterdam. Het is op 15 mei 1953 onthuld en staat op het Plein 1940, aan de Leuvehaven, naast het Maritiem Museum in Rotterdam. Het beeld is een beroemd Rijksmonument. Zie hier een fragment van het moment van de onthulling van het beroemde beeld.

Naar verluidt kreeg Zadkine de inspiratie voor het beeld ‘De verwoeste stad’ toen hij vanuit Parijs onderweg was naar zijn vriend, de arts Hendrik Wiegersma in het Nederlandse Deurne.

Toen de trein over het luchtspoor door Rotterdam reed zag hij het weggevaagde centrum van de stad.

een menselijke figuur zonder hart
Het beeld is van brons en stelt een menselijke figuur voor zonder hart, symbool voor het hart van Rotterdam dat verloren ging bij het bombardement.

Rotterdam kreeg het beeld cadeau van de directie van warenhuis De Bijenkorf. Een van de voorwaarden van de schenking was, dat het beeld op die en enkel die plaats zou blijven staan. Dit leidde later nog tot veel discussies.

Het beeld wil de vernietiging van de stad door de Duitsers in herinnering brengen. Zelf zei de kunstenaar over de sculptuur:

“Het [beeld] wil het menselijk lijden belichamen dat een stad moest ondergaan die slechts, met Gods genade, wilde leven en bloeien als een woud. Een kreet van afschuw om de onmenselijke wreedheid van dit beulswerk.”

bijnamen
In de loop der jaren heeft het beeld van de Rotterdammers een rits van bijnamen gekregen; men kent men het beeld als ‘Stad zonder Hart’, ‘Zadkini’, ‘Jan Gat’, ‘Jan met de Handjes’ en ‘Jan met de Jatjes’.

overlijden
Ossip Zadkine stierf eind 1967 op 77-jarige leeftijd in Parijs. Hij werd begraven op de Cimetière du Montparnasse.

musea
In zijn voormalig woonhuis en atelier, gelegen aan de Rue d’ Assas te Parijs, is nu het Musée Zadkine gevestigd.

Ook in het Franse Les Arques in het département du Lot bevindt zich een Zadkine-museum in zijn zomerverblijf, waar een aantal van zijn werken tentoongesteld wordt.

In de crypte van het Romaanse kerkje tegenover dit museum staat een Piëta van Zadkine. In het plaatsje, dat zelf overigens geheel gerestaureerd is, bevindt zich een kunstenaarscentrum.

openbare collecties
Werken van Ossip Zadkine zijn in de openbare collecties van; Museum de Fundatie te Zwolle, het Van Abbemuseum te Eindhoven, Museum Beelden aan Zee te Scheveningen, Kröller-Müller Museum te Otterlo, Museum Jan van der Togt te Amstelveen en het Middelheimmuseum te Antwerpen

bron: wikipedia

film: Polygoon Hollands Nieuws
foto: sculptureinternationalrotterdam.nl