Gerard Johan Staller
‘De schilder van het Amsterdams Joodse volksleven’
Amsterdam 1880 – 1956 Amsterdam
Gerard Johan Staller was een Nederlandse kunstschilder, illustrator, tekenaar, graficus, aquarellist, etser en plateelschilder. Hij werkte aanvankelijk voor de keramische industrie, maar ging zich later geheel op de schilderkunst toeleggen.
Hij woonde en werkte het grootste deel van zijn leven in Amsterdam.
Staller, zelf van niet-joodse afkomst, groeide op vlakbij de Joodse buurt op het Rapenburg. Hij woonde o.a. op de Oudezijds Voorburgwal 55, van voor 1911 tot na 1921, en op de Haarlemmerstraat 5, 3-hoog, omstreeks 1950.
De stad en de joodse bevolking die er leefde trokken hem aan als onderwerp voor zijn schilderijen.
Zijn werk bestaat voornamelijk uit Amsterdamse stadsgezichten en volkstaferelen van de Joodse wijk rond het Waterlooplein en van de Jordaan, en verbeelden vooral het werkzame leven van de eenvoudige Joodse bevolking.
Staller had een voorkeur voor de zelfkant van de maatschappij; marktlieden, koopmannen, visboeren figureren veelvuldig in zijn werken. Ook was hij rond 1902 regelmatig te vinden in Artis met zijn schetsboek.
Zijn werk laat een halve eeuw Amsterdam zien, en zoals gezegd speciaal het doen en laten in de Joodse wijk, en heeft zodoende historische betekenis.
Gerard Johan Staller werd geroemd als ‘De schilder van het Amsterdams Joodse volksleven’.
Zijn schilderijen zijn vaak mooi doorwerkt, sfeervol en duidelijk beïnvloed door het impressionisme.
Behalve een paar reizen naar België, Duitsland en Algerije in 1926, werkte hij bijna zijn gehele leven in Amsterdam, waar Staller ook zijn opleiding genoot aan de Rijksnormaalschool voor Teekenonderwijzers, het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs en de Rijksakademie van Beeldende Kunsten van 1902 tot 1905.
Hij was een favoriete leerling van August Allebé.
In 1913 was hij winnaar van de Willink van Collenprijs.
Staller was lid van 1931 tot 1944 van Arti et Amicitiae en de Vereniging Sint Lucas te Amsterdam.
Volgens de overlevering had hij een joodse vriendin, en is hij als dekmantel lid gebleven van deze kunstverenigingen tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Helaas werd zijn vriendin opgepakt, gedeporteerd en omgebracht in Sobibor.
Staller raakte daarvan zo gedeprimeerd dat hij nooit meer schilderijen over de joodse buurt wilde schilderen en de aanwezige schilderijen in zijn atelier heeft weggegeven.
Hij was de leraar van o.a. Frits Schiller, de amateur-schilder die het Schiller Hotel annex café op het Amsterdamse Rembrandtplein bezat.
Hij stierf eenzaam en alleen, op zijn 76ste, in zijn atelier, waar hij enkele dagen na zijn overlijden werd gevonden.
Bron: wikipedia/rkd/artindex
Het tweede deel van de verzameling van het Joods Virtueel Museum heeft de titel; ‘zij mogen niet vergeten worden‘, dit zijn de werken van de schilders m/v die zijn omgekomen tijdens de oorlog in de jaren 1940 – 1945. Velen van hen zijn onbekend gebleven, deels omdat hun ateliers zijn leeggeplunderd en hun schilderijen zijn verwoest en/of verdwenen.
Het Joods Virtueel Museum is opgericht door een particuliere verzamelaar die al 40 jaar Judaica verzamelt.
Met name heeft hij zich toegelegd op schilderijen, aquarellen en litho’s. Voorts heeft hij een uitgebreide verzameling Joodse munten en antieke Joodse documenten die in de toekomst ook in het Joods Virtueel Museum kunnen worden bekeken.
De motivering om deze verzameling te beginnen was het redden van Judaica, die hij op het Waterlooplein voor kwartjes en guldens kon kopen.
Hij bezocht ook vele veilingen en volgt thans de digitale veilingen. Zijn familie zegt dat hij een verzamelverslaafde is.