Albert Funke Küpper
Albert Johann Funke Küpper
Ruhrort, Duitsland 1894 – 1934 Nunspeet
Funke Küpper was een Duits-Nederlands politiek en journalistiek tekenaar voor de sociaal-democratische beweging, boekbandontwerper en kunstschilder. Hij toonde zich een sociaal bewogen mens, wiens illustraties voor partij, vakbeweging en aanverwante organisaties gretig aftrek vonden.
familie
Funke Küpper was de oudste zoon van de van oorsprong Westfaalse kunstschilder Bernard Anton Funke Küpper. Kort na zijn geboorte verhuisde Funke Küpper met zijn Duitse vader, een weinig succesvol schilder, en Nederlandse moeder naar Rotterdam. Daar breidde het katholieke gezin zich nog uit met drie meisjes en twee jongens. Van zijn vader erfde en leerde hij de vaardigheid met de schilderskwast en tekenpen, overigens net als zijn broers Frans en Theo die beiden schilder zouden worden.
opleidingen en docentschappen
Hij bezocht de MULO en de kweekschool voor onderwijzers, behaalde de aktes lager onderwijs, tekenen en gymnastiek en kreeg in 1912 een betrekking aan een openbare school in Rotterdam.
In 1914 werd hij gemobiliseerd en te Katwijk gestationeerd. Daar had hij veel tijd om te schilderen en tekenen en leerde hij zijn toekomstige vrouw kennen, een Nederlands Hervormde onderwijzersdochter.
Na de demobilisatie kwam Funke Küpper terug voor de klas. Binnen het jaar kreeg hij verlof om aan de kunstacademies in Rotterdam en Den Haag verder te studeren.
In 1917 verkreeg hij de Nederlandse nationaliteit. Hij keerde na de Eerste Wereldoorlog niet meer terug in het onderwijs, maar legde zich geheel toe op het tekenen en schilderen.
huwelijk
1922 trad hij in het huwelijk met Adriana Maria van der Haar, met wie hij twee zoons kreeg. Hij vestigde zich in 1922 met zijn vrouw in Rotterdam-West, waar toch hij opnieuw onderwijzer werd.
vrij werk
In zijn vrije tijd schilderde en tekende hij traditionele onderwerpen op realistische wijze, een enkele keer exposerend zonder veel aandacht te krijgen.
‘Voorwaarts’
Begin 1926 vroeg het Rotterdamse sociaal-democratische dagblad ‘Voorwaarts’ Funke Küpper een beeldverhaal voor kinderen te tekenen. Hij bleek in staat onder tijdsdruk levendige, humoristische prenten te maken en wist zijn tekenstijl af te stemmen op het grove reproduktieproces. Al spoedig leverde hij ook politieke prenten en journalistieke tekeningen.
‘De Notenkraker’
Het blad ‘De Notenkraker’ nam vanaf 1927 wekelijks een of meer van zijn prenten op.
‘De Radiogids’
Funke Küpper kreeg steeds meer opdrachten van partij, vakbeweging en verwante organisaties, ook voor affiches, boeken en brochure-omslagen. Sinds 1929 tekende hij voor ‘De Radiogids’.
De Arbeiderspers
In 1931 verhuisde hij naar Amsterdam om voor De Arbeiderspers te gaan werken, Hij was in vaste dienst bij De Arbeiderspers en werd goed betaald, maar moest er buitensporig hard voor werken; voor het maken van vrij werk had hij weinig tijd.
bezielende kracht
Toen De Notenkraker begin 1933 van formule veranderde en in tweekleurendruk begon te verschijnen trad hij tot de redactie toe. Hij speelde er een belangrijke rol in, met zijn grote kennis van druktechnieken en zijn vele ideeën voor prenten en bijschriften. Hij werd de bezielende kracht achter het weekblad ‘De Notenkraker’. Zozeer, dat dit blad na zijn dood in 1934 binnen enkele jaren wegkwijnde en in 1936 opgeheven werd.
‘Vrijheid, Arbeid, Brood’
Vanaf januari 1934 werkte hij ook mee aan het socialistische dagblad ‘Vrijheid, Arbeid, Brood’. Funke maakte vooral veel anti-fascistische spotprenten voor dit tijdschrift.’Vrijheid, Arbeid, Brood’ werd vanaf de opkomst van Hitler tot 1940 uitgegeven door de SDAP, de Nederlandse sociaal-democratische partij.
Het blad streed tegen communisme en fascisme tegelijk en waarschuwde al vroeg tegen Adolf Hitler. Ruim 7000 vrijwilligers verspreidden het blad huis aan huis. De oplage bedroeg zo’n 100.000 exemplaren.
Snuffelgraag en Knagelijntje
In zijn beste politieke prenten combineerde hij knappe karikaturen van politici met subtiele humor. Albert Funke Küpper trad in vaste dienst van de krant.
Hij maakte een strip over twee muizenkindertjes, Snuffelgraag en Knagelijntje, die liep tot 1928. De strip werd eveneens in meer dan twintig Nederlandse en een aantal buitenlandse bladen geplaatst. Funke Küpper tekende zo’n 1600 prentjes voor de strip, en voegde muisjes van verschillende nationaliteiten toe.
journalistiek tekenaar
Als journalistiek tekenaar bereikte Funke Küpper grote hoogten. Op reportage met Pleysier of de journalist Piet Bakker maakte hij, vaak onder moeilijke omstandigheden, rake schetsen van mensen, plaatsen en gebeurtenissen.
Ondanks zijn productiviteit wist hij een hoog niveau en ogenschijnlijke spontaniteit te handhaven.
Met zijn grote gestalte en uitbundige aard werd hij een bekende figuur op de bijeenkomsten van de beweging.
overlijden
Op 23 november 1934 kwam Funke Küpper, in zijn auto op weg naar de Paasheuvel, op een onbewaakte spoorwegovergang in botsing met een trein. Hij was op slag dood.
Piet Bakker, de tweede inzittende, kwam er met een shock en lichte kneuzingen vanaf. Hij wist het bericht nog voor het sluiten van de avondeditie naar ‘Het Volk’ door te bellen. De VARA besloot onmiddellijk haar uitzending aan te passen.
De volgende dagen stonden de sociaaldemocratische bladen vol reacties. ‘De Notenkraker’ bracht een herdenkingsnummer uit.
De met veel partij-ceremonieel omgeven uitvaart trok duizenden mensen. Aan het graf spraken onder anderen Van der Veen, J.F. Ankersmit en J.J. Vorrink.
herdenking
Eind 1935 werd Funke Küpper herdacht met een boek en een reizende tentoonstelling, die door wethouder E. Boekman werd geopend en onder meer in het Stedelijk Museum in Amsterdam te zien was.
geen nieuwe generatie
Er stond geen nieuwe generatie tekenaars klaar om het vele werk van Funke over te nemen. De tekening ondervond als illustratiemateriaal steeds meer concurrentie van de foto en de fotomontage.
Funke Küpper was zeer een sociaal bewogen mens, die sterk betrokken was bij het lot van de armen en verdrukten.
bron; wikipedia / socialhistory.org / lambiek.net