banvloek Baruch Spinoza

handtekening kunstenaar onleesbaar

Benedictus de Spinoza, geboren als Baruch Spinoza (1632-1677) was een Nederlandse filosoof, politiek denker en Bijbelwetenschapper. Hij wordt beschouwd als een van de grondleggers van het Rationalisme. De Verlichting bouwde verder op zijn filosofische werken.

Spinoza was van Sefardisch-Joodse afkomst en werd geboren als Baruch Spinoza. Zijn voorouders waren oorspronkelijk afkomstig uit de stad Espinosa de los Monteros in de Spaanse regio Castilië. Net als vele Joodse tijdgenoten vluchtten zij voor de islamitische bezetters, omdat zij weigerden zich te bekeren tot de islam. Via Frankrijk belandde de familie uiteindelijk in Amsterdam, waar Baruch werd geboren.

Hij kreeg een Joodse opvoeding. Op school kreeg hij onder meer les van rabbijn Menasseh Ben Israel. Naarmate hij ouder werd, verzette Spinoza zich steeds meer tegen de Joodse voorschriften. Hij bestudeerde filosofische denkers zoals René Descartes en de rabbijn Maimonides. Spinoza schreef in zijn hoofdwerk Ethica dat God gelijkstaat aan de natuur. Ook verwierp hij de idee van de Joden als ‘het uitverkoren volk’.

De toenemende kritiek op zijn ideeën leidde in 1656 tot een cherem. Spinoza werd in de synagoge van de Portugees-Israëlietische Gemeente van Amsterdam in de ban gedaan. De precieze aanleiding van de banvloek is nog altijd onduidelijk, maar die had grote gevolgen voor de 24-jarige Spinoza.

Hij werd verstoten uit de Sefardische gemeenschap. Daarop nam hij afscheid van het jodendom, veranderde zijn naam in Benedictus en vertrok uit de hoofdstad. De rest van zijn leven bracht hij vermoedelijk door in de buurt van Ouderkerk aan de Amstel, ten zuiden van Amsterdam. 

Dit was de originele tekst;

De Heren van de Mahamad laten u weten: dat zij sedert lang kennis hebben van de slechte opvattingen en daden van Baruch de Espinoza, dat ze op verschillende wijzen en met beloften hebben geprobeerd hem van zijn slecht pad af te brengen en dat ze hem niet hebben kunnen verbeteren, maar dat ze integendeel dagelijks meer berichten kregen over de afschuwelijke ketterijen die hij beging en onderwees en over de vreselijke daden die hij stelde en dat ze daarover veel geloofwaardige getuigen hadden die dat alles verklaarden en getuigden in aanwezigheid van genoemde Spinoza en die overtuigd werd.

Nadat dit alles werd onderzocht in tegenwoordigheid van de Heren Wijzen, besloten zij met hun goedvinden, dat gezegde Espinoza zou uitgebannen worden en uitgestoten uit het volk van Israël, en bannen hem nu met de volgende banvloek: 

met het oordeel der engelen en de uitspraak der Heiligen, bannen wij, verdrijven wij, vervloeken wij, en verdoemen wij Baruch de Espinoza met goedvinden van God, hij weze geloofd, en met goedkeuring van de hele heilige gemeente, in het aanschijn van de heilige boeken, met zeshonderddertien voorschriften die daarin geschreven staan, 

hem vervloekend met de banvloek waarmee Jozua Jericho vervloekte, met de verwensing waarmee Eliza de kwajongens verwenste en met al de vloeken, die in de wet geschreven zijn,

hij zij verwenst bij dag en bij nacht, hij zij verwenst in zijn liggen en verwenst in zijn opstaan, hij zij verwenst in zijn uitgaan en verwenst in zijn ingaan; moge de Heer hem  nooit vergeven en voortaan de toorn des Heeren en zijn gram inbranden op deze mens, en hem opleggen alle vloeken, geschreven in dit wetboek en

de Heer zal zijn naam verdelgen van onder de hemel en de Heer zal hem uitstoten ten verdreven uit alle stammen Israëls, met al de verwensingen van het firmament, geschreven in het dit wetboek en: gij allen, verkleefd aan de Heer uw God, blijft heden allen behouden!

​Wees gewaarschuwd: niemand mag hem spreken, niemand schrijven, niemand hem enige gunst verlenen, niemand met hem onder een dak verblijven, niemand op vier ellen afstand van hem vertoeven, niemand enig papier lezen, door hem gemaakt of geschreven.

​De 27ste juli 1656.

bron: crescas.nl / spinozakringlier.weebly.com